Rośliny do akwarium – jakie wybrać i jak o nie dbać?

Rośliny akwariowe to coś więcej, niż tylko zielone dekoracje – stanowią żywe organizmy, które aktywnie wpływają na równowagę biologiczną ekosystemu zbiornika. Z kolei ich komponowanie może urosnąć nawet do rangi sztuki jako ważna część aquascapingu, czyli techniki aranżacji wnętrza akwarium. Pozwalają zbudować piękny podwodny świat, który daje przyjemny klimat. Dla początkującej osoby w świecie akwarystyki wiedza o tym, jak sadzić i dbać o te wodne istotny stanowi klucz do sukcesu. Poznaj wszystkie ważne informacje na temat roli roślin w akwarium, zapoznaj się z opisem poszczególnych gatunków.

Dlaczego warto sadzić rośliny w akwarium?

Na rynku dostępne są setki odmian roślin wodnych. Od tych rozłożystych, a także rośliny pływające, aż po te niewielkie i urocze z drobnymi listkami. Początkujący akwarysta przy zakładaniu pierwszego zbiornika powinien przede wszystkim dowiedzieć się, jak poprawnie sadzić rośliny w akwarium, aby kusiły walorami dekoracyjnymi, a także miały zapewnione optymalne warunki do życia. Aranżacja podwodnego ogrodu wymaga wiedzy dotyczącej pielęgnacji wszelkich odmian i gatunków. Jakie są największe korzyści uprawy roślin do akwarium? Zapoznaj się z poradnikiem dla początkujących.

Korzyści z posiadania roślin do akwarium

Aby zrozumieć rolę roślinności w akwarium, należy zagłębić się w temat ich naturalnego środowiska i biotopu. Rośliny i ryby od zawsze koegzystowały ze sobą w wodnych przestrzeniach, w sieci korzystnych relacji. Popularne rośliny akwariowe wpływają na dobrostan maleńkich mieszkańców zbiornika, zapewniając im lepsze warunki do życia. Dodatkowo działają jak swoisty filtr psychiczny i biologiczny – oczyszczają wodę, jednocześnie stabilizując zachowania ryb. Z kolei ryby wspierają życie liści i kwiatów poprzez naturalne nawożenie – ich odchody są źródłem składników odżywczych, które korzenie roślin pobierają z podłoża. To delikatna równowaga, w której każdy element systemu ma znaczenie – właśnie dlatego dobrze zaplanowany zbiornik z żywymi roślinami staje się samowystarczalnym, biologicznie stabilnym ekosystemem. A zatem w akwarium relacje środowiska naturalnego odtwarzają się w mikroskali – tworząc harmonijną, żywą przestrzeń, w której organizmy nie tylko współistnieją, ale wzajemnie się dopełniają.

Najładniejsze rośliny do akwarium a wzrost równowagi biologicznej

Poprzez miliony lat ewolucji, rośliny oraz ryby współdzieliły ze sobą wodną przestrzeń. Ta potrzeba wzajemnej obecności, wcale nie zanika w sztucznym zbiorniku wodnym. Za co więc rybki tak szczególne kochają rośliny akwariowe? Pewnie dlatego, że dają im one możliwość:

• tworzenia kryjówek – w obficie ukształtowanych liściach mali mieszkańcy akwarium odnajdują schronienie przed drapieżnikami – nawet jeśli w sztucznym zbiorniku ich nie ma, ich instynkt nadal dyktuje im potrzebę poszukiwania dla siebie schronu;
• rozmnażania – w gęstwinie roślin często składają ikrę lub odbywają tarło. A malutki narybek może się tu schować, chroniąc się przed dorosłymi osobnikami, jako iż często padają ofiarami ich niepohamowanego apetytu;
• poczucia bezpieczeństwa – łącząc w jednym zbiorniku różnorodne gatunki ryb w jedną gromadę, nie można zapominać o tym, że mogą one za sobą wzajemnie nie przepadać. Rośliny pozwolą im się ukryć przed nielubianym współlokatorem;
• wyznaczania własnych rewirów terytorialnych – wiele gatunków ryb pragnie mieć własny kawałek wodnej przestrzeni, a rośliny tworzą naturalne granice takich obszarów.

Oczyszczanie i natlenianie przez rośliny akwariowe

Zielone bądź kolorowe połacie roślin pełnią również rolę naturalnego filtra biologicznego. Ich korzenie, liście i łodygi aktywnie uczestniczą w procesie oczyszczania wody, wychwytując z niej rozpuszczone substancje, czyli produkty uboczne metabolizmu ryb i rozkładu materii organicznej. Oczyszczanie i natlenianie u roślin akwariowych ma olbrzymie znaczenie, jeśli chodzi o:

• redukcję pierwiastków szkodliwych dla ryb – azotanów, amoniaku czy fosforanów. Pozbycie się ich jest ważne, aby utrzymać wodę w czystości. Gdy pierwiastki te występują w nadmiarze, stają się toksyczne i niebezpieczne dla całego środowiska wodnego;
• utrzymanie odpowiedniego pH wody – pozbywając się nadmiaru dwutlenku węgla, obniżają stężenie kwasu węglowego. Utrzymanie odpowiedniego odczynu nie tylko zwiększa komfort życia organizmów, ale również poprawia efektywność działania bakterii filtracyjnych zasiedlających podłoże i filtry biologiczne;
• ograniczenie liczby glonów – konkurują z glonami o te same substancje odżywcze, dlatego wypierają je ze zbiornika. Efektem jest przejrzysta woda w domowych akwariach;
• produkcję tlenu – pobierają dwutlenek węgla, dając w zamian życiodajny tlen. Już kilka roślin wystarczy do tego, aby zredukować potrzebę stosowania dodatkowych napowietrzaczy.

Jakie rośliny wybrać do akwarium?

Opisując walory roślin akwariowych, nie można zapominać oczywiście o ich estetyce. Najładniejsze rośliny do akwarium balansujące w rytm wodnych fal tworzą efekt żywego obrazu. W sztuce aranżacji zbiornika, czyli aquascapingu, zestawia się je z korzeniami, skałami oraz innymi dekoracjami, aby w ten sposób stworzyć imponującą scenerię. Ten przyjemny obraz wpływa kojąco na emocje i nastrój osoby podziwiającej wszystko zza szklanej ściany i jest to z pewnością jednym z powodów, dla których wielu akwarystów w ogóle zdecydowało się na posiadanie własnego zbiornika. Najładniejsze rośliny do akwarium stanowią tło i budują poczucie głębi w scenerii, wydobywają piękno wybarwienia naturalnego ryb oraz pozwalają aranżować niebanalne kompozycje. Do tego przybierają tak ciekawe, różnorodne formy i kształty – na przykład obłe (jak salwinia czy pistia), podłużne (ponikło) czy rozłożyste (anubias). Kształtowanie wyglądu akwarium wymaga wiedzy na temat pielęgnacji roślin akwariowych i poszczególnych gatunków.

Rośliny akwariowe dla początkujących

• Zupełnym amatorom w dziedzinie akwarystyki, zaleca się wybór spośród roślin akwariowych dla początkujących, których uprawa i pielęgnacja jest umiarkowanie łatwa. Jakie roślinki dobrać do akwarium w tym przypadku?
• Anubias barteri – to odmiana o grubych liściach. Tę wytrzymałą roślinkę warto zasadzić w lekko zacienionym miejscu, aby nie dopuścić do rozwoju glonów na jej powierzchni. Nie ma też pożądanego zakresu temperatury wody, utrzyma więc swój wzrost i rozwój, bytując w wodzie o 22–28°C.
• Mikrozorium oskrzydlone – podwodny kwiat przypominający liście paproci. Dla pełni jego zdrowia należy zadbać o regularne pozbywanie się zażółconych liści;
• Rogatek sztywny – który bardzo szybko się rozrasta. Poradzi sobie zarówno w zacienionych, jak i bardzo oświetlonych miejscach w zbiorniku.

Najpopularniejsze rośliny akwariowe

Spośród kilkuset gatunków i odmian roślin, tylko część z nich jest dostępna w sklepach. Dlaczego? Komercyjnie rozmnaża się je poprzez metodę in vitro, co sprawia, że do masowej produkcji nie trafiają te gatunki, których koszty przewyższają potencjalny zysk ze sprzedaży. Poza tym wiele z odmian nie poradziłoby sobie w sztucznych zbiornikach, ponieważ wymaga utrzymania bardzo specyficznych warunków. Do najpopularniejszych roślin akwariowych zaliczyć można:

• Java moss (Mech jawajski) - warto go posadzić, ponieważ przypomina bujnie rozrastający się krzew o krótkich i długich liściach. Łatwo daje się przycinać, aby nadać mu pożądany kształt;
• Kryptokoryna – roślinkę bardzo dobrze adaptującą się w środowisku wodnym. W naturze rośnie głównie w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie narażona jest na częste susze i zalania. Dlatego kryptokoryny wykształciły zdolność do adoptowania się nawet w najtrudniejszym środowisku;
• Ludwigia repens – o pięknym rubinowym kolorze, tworząca przyjemny kontrast z resztą roślin. Jej największym atutem wizualnym są liście – w odcieniach od zieleni po głęboki burgund, a niekiedy nawet czerwono-fioletowe. Im mocniejsze oświetlenie i lepsze nawożenie, tym intensywniejsze wybarwienie zdobi tę roślinkę.

Poznaj rośliny do małego akwarium

Wiele osób zastanawia się, jak dobrać rośliny do małego akwarium. Początkujący akwaryści zaczynają zazwyczaj od zakupu zbiornika o niedużej pojemności, 30 czy 45 litrów, aby w ten sposób nabrać wprawy. Nieduży zbiornik również można przyjemnie zaaranżować, bez kompromisów, czyli rezygnacji z roślin. Warto w tym przypadku sięgnąć po gatunki, jak:

• Sagittaria subulata – odmianę, która zajmuje jedynie przestrzeń przy dnie. Znana również jako strzałka bagienna lub strzałka drobna, niewielka roślina akwariowa o wąskich, jasnozielonych liściach przypominających trawę.
• Hygrophila polysperma – która łatwo się rozrasta. Można ją zasadzić w punkcie centralnym, aby stała się główną dekoracją;
• Marsilea hirsuta – drobnolistna i rozłożystą, obrastająca dno.

Popularne rośliny wymagające CO₂

Dla niektórych odmian dwutlenek węgla pochodzący od ryb jest niewystarczający. Szczególnie rośliny dywanowe wymagają dodatkowych nawozów zawierających CO₂, ponieważ z uwagi na swoją przyziemną formę, nie mają do niego łatwego dostępu. Można więc wyróżnić rośliny wymagające dodatkowej dawki dwutlenku węgla, jak na przykład:

• Hemianthus callitrichoides – drobna odmiana, do zasadzenia na przedniej ściance, potrzebuje dodatkowego dostarczania CO₂ oraz nawożenia. Bez spełnienia jej preferencji często stoi w miejscu, czyli przestaje się rozwijać lub rozpada się bądź gnije;
• Alternanthera reineckii – również o dużym zapotrzebowaniu. Niedostatek CO₂ powoduje u niej rozwój glonów na liściach, z kolei końcówki pędów zaczynają się kruszyć. Jednakże w zamian za staranną pielęgnację odwdzięczy się pięknym wyglądem.

Jak sadzić roślinki w akwarium – krótki poradnik krok po kroku

Ważna jest konkretna wiedza o tym, jak sadzić rośliny w akwarium. Prawidłowe osadzenie w podłożu wpływa bezpośrednio na ich zdolność do zakorzenienia się, pobierania składników odżywczych i utrzymania stabilnej pozycji w wodzie. Rośliny źle osadzone – zbyt płytko lub krzywo – mogą się unosić, wypływać na powierzchnię lub gnić u nasady, co nie tylko utrudnia ich wzrost, ale także może pogorszyć jakość wody. Oto krótki poradnik, opisujący poszczególne etapy sadzenia, uniwersalny dla większości gatunków:

Przygotowanie podłoża u roślin akwariowych

W odpowiedzi na pytanie o to, jak sadzić rośliny priorytetowe staje się przygotowanie podłoża, tak by dno tworzyło solidny fundament. To stąd korzenie pobierają życiodajne składniki, dlatego warto zacząć od dobrania odpowiedniego substratu:

• warstwa żyznego substratu stosowana jest pod żwirem. Składa się z mieszkanki piasku oraz nawozów, z których system korzenny roślin czerpie dobroczynne pierwiastki. Krokiem pierwszym jest więc napełnienie nim dna zbiornika, warstwa powinna mieć około 2–4 cm grubości;
• dodanie żwirku lub piasku – to warstwa dekoracyjna i zabezpieczająca. Łatwo dobrać ją pod kolor roślin lub dekoracji, aby uczynić zbiornik jeszcze atrakcyjniejszym. Co ciekawe, żwirekmożna układać pincetą akwarystyczną dla pełnej precyzji.

Metody sadzenia roślin

Cel? Piękne akwarium. Jak sadzić rośliny według konkretnych metod? Pora na szczegółową naukę. Niektóre gatunki wymagają osadzenia w podłożu, inne zahaczają się jedynie o inne elementy, takie jak dekoracje czy korzenie. Zatem wybór techniki sadzenia jest więc zależny od gatunku rośliny i jej rozwoju w naturalnym środowisku. Rośliny kupuje się najczęściej w specjalnym koszyczku, z którego należy je wyciągnąć, usuwając delikatnie warstwę wełny mineralnej, dokładnie oczyszczając ją z resztek, tak by nie naruszyć wrażliwych korzeni.

• Rośliny korzeniowe – należy umieścić roślinę delikatnie we wgłębieniu tak, aby jej korzenie schowane były w podłożu, a korona wystawała ku górze. Warto zachować odpowiedni odstęp przy sadzeniu, pamiętając o zapewnieniu liściom wolnej przestrzeni do rozrostu. A więc obsadzenie ich jest analogiczne jak w przypadku roślin doniczkowych;
• Rośliny pływające – unoszą się one swobodnie na powierzchni wód, a więc kategorycznie nie wymagają one wsadzenia w podłoże. Jak zatem należy sobie z nimi radzić? Wystarczy umieścić je na tafli – rozprzestrzenią się same.
• Rośliny epifityczne – ich kłącza (pozioma łodyga, z której wyrastają liście i korzenie) muszą być całkowicie odkryte – zakopanie ich prowadzi do gnicia. Epifit najlepiej przywiązać cienką nitką, żyłką lub klejem akwarystycznym (cyjanoakrylowym) do kamienia, korzenia lub dekoracji.

Prawidłowe rozmieszczenie w akwarium

Chociaż wydawać, by się mogło, że prawidłowe rozmieszczenie roślin w akwarium jest proste, warto poświęcić chwilę na dokładne zaplanowanie aranżacji przed przystąpieniem do tej czynności. Istnieje nieskończona ilość sposobów na udekorowanie wodnego ogrodu w akwarium. Co więcej, można także wyróżnić nurty aranżacyjne, jak iwagumi, Dutch Aquarium czy Nature Aquarium, ponieważ wielbiciele akwarystyki z całego świata prześcigają się wręcz w dekorowaniu podwodnego świata. Przedstawiamy kilka uniwersalnych patentów na stworzenie imponującego wyglądu zbiornika:

• Przy przedniej części akwarium zazwyczaj dno obsadza się niskimi roślinkami trawnikowymi, jak na przykład glossostigmą. Tworzy ona zieloną połać, która nie zasłania światła innym roślinnym mieszkańcom;
• Środkowy rząd krzaczastymi odmianami średniej wielkości, gdzie mają najlepsze warunki do wzrostu. To zapewnia miękkie przejście pomiędzy środkową linią a frontem;
• Tył zbiornika ozdabia się wysokimi i rozłożystymi gatunkami roślin, które skutecznie zasłaniają sprzęt techniczny, jak grzałki czy filtry.

Taka aranżacja akwarium wnosi wrażenie trójwymiarowości i głębi. Nawet w niewielkim zbiorniku w ten sposób kreuje się przyjemnie wyglądający podwodny świat, który skrywa wiele tajemnic.

Techniki mocowania roślin do akwarium

Istnieją również konkretne techniki mocowania, czyli sposoby na to, aby rośliny nie wędrowały w całym akwarium niesione lekkim prądem filtra i były dobrze zakorzenione. Jak dokładnie sadzić roślinki w akwarium? Oto kilka przydatnych akcesoriów:

• pęseta – długa, pozwalająca na precyzyjne sadzenie roślinek w podłożu, pomocna szczególnie w akwariach o dużym litrażu;
• klej montażowy – nietoksyczny dla ryb i pozostałych stworzeń, przeznaczony do łączenia np. gatunków pływających do dekoracji;

Jak dbać o najładniejsze rośliny do akwarium?

Wiele z gatunków roślinek żyje swoim własnym tempem, chłonąc światło i dwutlenek węgla, rozrastając się na boki lub pnąc ku górze. Jednakże wiele z najpopularniejszych roślin akwariowych potrzebuje specjalnej pielęgnacji. Te o intensywnym ubarwieniu, szybkim tempie wzrostu czy bardziej wymagającej strukturze – takie jak Alternanthera reineckii, Rotala wallichii czy Hemianthus callitrichoides – potrzebują znacznie więcej uwagi. Szczególnie ważne są tu: regularne przycinanie, odpowiednia dawka światła, stabilne podawanie CO₂ oraz dobrze zbilansowane nawożenie. Bez tych elementów mogą szybko tracić swoją formę, wybarwienie, a nawet całkowicie obumrzeć.

Dobór oświetlenia

Prawidłowe oświetlenie to filar zdrowia roślin akwariowych. Napędza ich fotosyntezę, czyli proces pobierania składników odżywczych w celu produkcji własnej energii. Bez odpowiedniego oświetlenia nawet najbardziej żyzne podłoże, idealne CO₂ i najlepsze nawozy nie przyniosą wymarzonych rezultatów.

• Dobór lamp LED – moc nie zawsze równa się skuteczności – liczy się ilość światła docierającego do roślin, czyli natężenie (PAR) i zakres lumenów. Warto zajrzeć do poradników dotyczących upraw roślin akwariowych, aby dowiedzieć się, jakie są preferowane parametry oświetlenia, jak natężenie oraz temperatura barwowa dla wybranych gatunków;
• Czas naświetlania i regulacja intensywności – tak samo jak i rybki, tak rośliny w swoim naturalnym środowisku dzielą dobę na dzień i noc. Warto więc zapewnić im kilka godzin bez światła. Co więcej, akwarium można wyposażyć w lampy, których natężeniem można sterować – nie wszystkie roślinki wymagają pełnej mocy światła przez cały czas.

Nawożenie roślin akwariowych

Nawożenie, czyli sposób pielęgnowania podwodnego ogrodu jest również szczególnie ważne. Nawet najlepsze podłoże z czasem się wyjaławia, a same rośliny szybko zużywają dostępne w wodzie mikro- i makroelementy. Dlatego regularne dostarczanie składników odżywczych jest niezbędne, jeśli chcemy utrzymać bujną, stabilną roślinność i uniknąć problemów z glonami czy zanikającym wzrostem.

• Makroelementy – azot, fosfor czy potas wspomagają wzrost, a także wpływają na intensywność koloru liści;
• Mikroelementy – żelazo, mangan, bor, cynk wspierają procesy enzymatyczne i syntezę chlorofilu
• CO₂ – zaleca się nawożenie za pomocą specjalnych zestawów z butlą, jeśli testy wody zbiorniku wykażą znaczne niedobory – tutaj liczy się balans, zarówno niedobór, jak i nadmiar dwutlenku węgla może źle wpłynąć na środowisko wodne w akwarium.

Ciekawostka – przy intensywnej fotosyntezie rośliny zaczynają wydzielać tlen w formie drobnych bąbelków – to tzw. perełkowanie, znak zdrowego, dobrze nawożonego zbiornika

Pielęgnacja roślin – poznaj akwarystyczne know-how

O rośliny należy dbać regularnie, ponieważ mogą szybko tracić swoją formę, gnić u podstawy lub przerastać się nawzajem. Ważne stają się zabiegi, takie jak:

• Regularne przycinanie – jest bardzo ważne dla utrzymania roślinności w doskonałej kondycji, a także stymuluje rozrost nowych pędów. Dla przykładu rośliny trawnikowe (np. Hemianthus callitrichoides czy Eleocharis) również wymagają cyklicznego skracania, by nie zaczęły się „zaduszać” pod własną masą.
• Usuwanie obumarłych liści – zwiędłe lub zażółcone części roślin należy przyciąć specjalnymi nożyczkami;
• Monitorowanie parametrów wody – optymalny skład chemiczny wody jest podstawą utrzymania wszelkich mieszkańców akwarium w zdrowiu. Niektóre gatunki roślin są szczególnie wrażliwe na wahania i tylko w stabilnych warunkach pokazują pełnię swoich możliwości. Do badania służą specjalne testery.

Najczęstsze problemy z roślinami w akwarium – jak sobie radzić?

Nawet w najbardziej zadbanym akwarium z czystą, często wymienianą wodą i z doskonałymi pod kątem jakości filtrami zdarzać się mogą problemy. Nie warto się tym zbytnio martwić, ponieważ to naturalne – akwarium to żywy ekosystem, w którym wszystko jest ze sobą powiązane. W przypadku wystąpienia problemów liczy się szybka diagnoza i reakcja. Poznaj typowe bolączki akwarysty wraz z gotowymi podpowiedziami, na temat tego, jak sobie radzić w trudnych sytuacjach.

Zakwit glonów – co zrobić, gdy akwarium staje się zielone?

Taki stan rzeczy z pewnością przydarzył się każdemu akwaryście. Przydatne mogą okazać się specjalne szczotki do czyszczenia ścian, ale nie eliminują one jednak źródła problemu.

• Przyczyny – zarówno zbyt mocne oświetlenie, jak i nadmiar składników odżywczych czy słaba filtracja może powodować, że ściany zbiornika staną się omszałe.;
• Rozwiązania – obsadzenie akwarium większą ilością roślin może stanowić dobry patent na pozbycie się tych niechcianych gości. Wymiana wody, inwestycja w lepsze filtry oraz wpuszczenie do środka ryb żerujących na glonach, jak glonojady czy krewetki Amano oraz specjalnych odmian ślimaków pomogą w utrzymaniu czystej wody.

Żółknięcie i obumieranie liści roślin akwariowych

W takim przypadku rośliny tracą szybko na swojej estetyce. Obserwując zmiany na liściach lub korzeniach, należy zastanowić się nad źródłem tego stanu rzeczy.

• Przyczyny – których wymienić można wiele: niedobór składników odżywczych, niewłaściwe pH, choroby, nieprawidłowe oświetlenie, a nawet stres wynikający z przesadzania.
• Rozwiązanie – po znalezieniu przyczyny, warto skupić się na prawidłowym nawożeniu lub doborze lampy o lepszym spektrum czy wyrównaniu pH wody.

Zanik roślin pływających

To bardzo zagadkowe zjawisko, ale tylko z pozoru. Należy pamiętać, że są to gatunki najmocniej odczuwające wszelkie zmiany i zaburzenia w środowisku wodnym.

• Przyczyny – z uwagi na dużą wilgotność pod pokrywą, rośliny pływające są mocniej podatne na gnicie. Najczęściej za taki stan rzeczy odpowiadają złe parametry wodne – jak za duża twardość oraz niedobory pierwiastków;
• Rozwiązanie – utrzymanie odpowiednich warunków środowiskowych, nawożenie, użycie środków zwalczających patogeny.

Ospały wzrost roślin akwariowych

Co robić, gdy przestają rosnąć i wypuszczać nowe liście, mimo że woda jest czysta, światło się świeci, a filtr działa?

• Przyczyny – źle dobrane podłoże, niedobory światła, toksyny przenikające do wody – to tylko kilka z powodów, dla których roślinki akwariowe nie mogą ukazać pełnie swojego potencjału
• Rozwiązanie – zwiększenie składników odżywczych, zapewnienie kolejnych źródeł światła.

Odpowiedni wybór i troska o rośliny akwariowe

Roślinki akwariowe to pełnoprawni mieszkańcy akwarium. Dopełniają szczęśliwy byt ryb oraz innych zwierzątek, tworząc dla nich przyjemne środowisko do życia. Gdy dba się o nie świadomie, oddają cały swój urok i blask, pozwalając cieszyć się ich niesamowitymi walorami estetycznymi, przejawiającymi się poprzez pełnię kolorów czy ciekawe kształty. Podwodny ogród będzie rozkwitał pod czułym okiem akwarysty, który może testować na tej podwodnej dżungli swoje umiejętności pielęgnacyjne. Dzięki temu sztuka akwarystyczna może przynosić ogrom satysfakcji.